અનિલ ચાવડા: જ્યાં પ્રેમ હોય ત્યાં ભાર નથી હોતો

ગુજરાત સમાચારની રવિપૂર્તિમાં દર રવિવારે આવતી કૉલમ ‘અંતરનેટની કવિતા’નો લેખ

લોગઇન:

કોણ હલાવે લીંબડી ને કોણ ઝુલાવે પીપળી

ભાઇની બેની લાડકીને ભઇલો ઝુલાવે ડાળખી!

લીંબડીની આજ ડાળ ઝુલાવે, લીંબોળી ઝોલા ખાય,

હીંચકો નાનો બેનનો એવો, આમ ઝુલણ્યો જાય,

લીંલુડી લીંબડી હેઠે, બેનીબા હિંચકે હીંચે!

એ પંખીડા, પંખીડા, ઓરા આવો એ પંખીડા,

બેની મારી હીંચકે હીંચે, ડાળીઓ તું ઝુલાવ,

પંખીડા ડાળીએ બેસો, પોપટજી પ્રેમથી હીંચો!

આજ હીંચોડુ બેનડી તારા હેત કહ્યા ના જાય,

મીઠડો વાયુ આજ બેની તારા હીંચકે બેસી જાય,

કોયલ ને મોરલા બોલે, બેની નો હીંચકો ડોલે!

કોણ હલાવે લીંબડી ને કોણ ઝુલાવે પીપળી

ભાઇની બેની લાડકીને ભઇલો ઝુલાવે!

~ લોકગીત

એક જાણીતો પ્રસંગ છે. એક સાધુ પર્વત ચડી રહ્યા હતા. ખભે એક જોળી, હાથમાં ભિક્ષાપાત્ર અને દેહ પર લંગોટ. પણ અત્યારે આ ભિક્ષાપાત્ર અને ઝોળીનો વજન પણ મણ મણનો થઈ ગયો હોય એમ લાગતું હતું. પગથિયાં કેમે ય ચડી શકાતા નહોતા. સાધુ થાકીને ત્યાં જ બેસી ગયા. ત્યાં તેમણે એક દ્રશ્ય જોયું અને તેમની આંખો આશ્ચર્યચકિત થઈ ગઈ. એક બાર-તેર વર્ષની છોકરી પોતાના નાના ભાઈને કાંખમાં તેડીને પગથિયાં ચડી રહી હતી. નવાઈ એ હતી કે તેના ચહેરા પર થાકનું નામોનિશાન નહોતું. છોકરી નજીક આવી તો સાધુએ પૂછ્યું, "તું તારા ભાઈને તેડીને ડુંગર ચડી રહી છો તો તને એનો ભાર નથી લાગતો? છોકરીએ તરત જવાબ આપ્યો, “આ ભાર ક્યાં છે? મારો ભાઈ છે!”

જ્યાં પ્રેમ હોય ત્યાં ભાર નથી હોતો. ભાર વસ્તુનો હોય, સંબંધનો નહીં. સંબંધનો ભાર લાગવા માંડે ત્યારે સમજી જવું કે સંબંધ વસ્તુ બનવા માંડ્યો છે. ભાવનામાંથી ‘ભાવ‘ જતો રહ્યા પછી માત્ર ‘ના‘ અર્થાત નકાર બાકી રહે છે. ભાવના વિનાનું હૈયું પાણી વિનાના સરોવર જેવું છે. તેના કાંઠે પ્રેમના હંસ વસવાટ કરી શકતા નથી.

એક પુરુષના જીવનમાં ત્રણ સ્ત્રીઓની ભૂમિકા સૌથી મહત્ત્વની હોય છે. મા, બહેન અને દીકરી! મા તમને વઢે, વહાલ કરે, મારે, ધમકાવે દરેક વાતમાં તેનો નિસ્વાર્થ પ્રેમ જ છલકાતો હોય! દીકરી સાથેના પ્રાણ સુધ્ધાં સમર્પિત કરી દેવાની તૈયારી હોય છે બાપની! બહેનનો સંબંધ બે ભાગમાં હોય છે. લગ્ન પહેલાંનો અને પછીનો. સાથે ઉછરતા ઝઘડો કરતા નાની નાની વસ્તુઓ માટે કરેલા ઝઘડા બહેનની વિદાય પછી એક મોટું સાંભરણું બની જાય છે. બહેન નાનપણથી સમાધાનની સાંકડી કેડી પર ચાલતા શીખી જાય છે. અમુક ઉંમર પછી બહેન બહેન મટીને જાણે માની ભૂમિકા ભજવવા માંડે છે. બહેન બીજા નંબરની ખુરશીમાં બેસવાથી ટેવાઈ જાય છે. પણ ઘણા ભાઈઓ એવા પણ છે જે બહેનને પ્રેમના પહેલે પગથિયે બેસાડે છે. તેને અભાવની આંગળી પકડીને ચાલવું ન પડે માટે તે નિરંતર ભાવનાની નદી વહેતી રાખે છે.

ભાઈ, બહેન અને રાખડી. આ ત્રણે મળીને એક પવિત્ર સંબંધને એક તાંતણાથી જોડે છે. જેમાં સલામતી અને સ્નેહ બંને છે. મહાભારતના યુદ્ધ વખતે કુંતા અભિમન્યુને રાખડી બાંધે છે. એ વખતે અભિમન્યુ દાદીને કોઠાયુદ્ધ વિશે પૂછે છે. દાદી રાખડી બાંધતાં બાંધતાં સાતે કોઠાની માહિતી આપે છે. ઘણી વાર જીવન મહાભારતના સાત કોઠા કરતા પણ વધુ કપરું થઈ જાય છે. ત્યારે આપણે જીવનયુદ્ધમાં આપણે હારીએ નહીં એટલે બહેન આપણા રક્ષણ માટે રાખડી બાંધે છે.

લોગઆઉટ:

મારા બાલુડા હો બાળ, તારા પિતા ગયા પાતાળ,

તારી કોણ લેશે સંભાળ, કરવો કૌરવકુળ સંહાર.